Aan het begin van het jaar kwam er een adviesaanvraag binnen van Maarten Rijgersberg, IN KENNIS / ExpositieRent, een bedrijf dat interactieve exposities verhuurt op het gebied van milieu en natuur. Ze hadden interesse in een model dat in het verleden is gemaakt door WOTters waarbij een touwpomp water pompte naar een andere bak waarin langzaam bloemetjes naar boven kwamen drijven. Ook wilden ze graag een normaal demonstratiemodel van een touwpomp. Een model in een speciekuip is opgeknapt en opnieuw geverfd. De bloembaktouwpomp bestond niet meer en er is besloten deze opnieuw te bouwen.

De Bloembak Touwpomp demonstreert twee dingen: 1. De werking van de touwpomp, een zeer kosteneffectieve pomp, met name in ontwikkelingsgebieden. Bij de WOT hebben wij veel ervaring met dit type pomp. Lees er hier meer over. 2. De roep om meer biodiversiteit dmv vergroening is wereldwijd stijgende. Ontstening van tuinen en openbare ruimte wordt een must, getuige de dramatische teruggang van het insectenleven in de hele wereld. Volgens dit onderzoek van de Radboud Universiteit in 2017 is er een afname van het insecten leven van zo’n tweederde in aantal individuen in de afgelopen 27 jaar. Mede met de bloembak touwpomp wil ExpositieRent, samen met andere demonstratie objecten en tentoonstellingsmsterialen de focus bij de mensen neerleggen op het vergroenen van tuinen en daarmee het stimuleren van het leven. De Bloembak Touwpomp is te huur voor Festivals & evenementen, Gemeenten, Milieu Educatie Centra, Bezoekerscentra en Musea. via de website van ExpositieRent.

Eerst is een plan opgesteld en goed nagedacht over het ontwerp, waarbij een tekening is gemaakt van de pomp. Het model zou hetzelfde principe hebben als de vorige versie, maar zou robuuster uitgevoerd worden. Vanwege reguleringen was het belangrijk dat de pomp kindvriendelijk zou worden en dat niemand zijn vingers kon verliezen. De gehele bak zou worden afgesloten waarbij een aantal delen van doorzichtig plastic gemaakt zouden worden zodat er naar binnen gekeken kon worden. Op het moment dat het plan alomvattend leek (dat was natuurlijk niet zo) is de bouw van start gegaan.

Er werd een grote plaat multiplex gehaald samen met een plaat plastic en een pot rubber seal. Aan de hand van de tekeningen is de plaat in de juiste stukken gezaagd. Dit heeft het nodige puzzelwerk opgeleverd en ondanks dat er (zoals gebruikelijk) wat mis gezaagd is, is alles hier aardig op zijn pootjes terecht gekomen. Ook werd er gewerkt aan het de pvc-onderdelen en het staalwerk. Verder moesten de bloemetjes worden gemaakt. De plastic rommel uit de winkel bleek te fragiel. Daarom zijn de bloemetjes van plaatstaal met piepschuim drijvers gemaakt.

De bak kreeg langzaam maar zeker vorm. Het hout was voorzien van een flink aantal lagen jachtlak en het metaalwerk werd geverfd. Ook de buitenkant van de bak werd geverfd en het plastic op maat gemaakt. Op een gegeven moment was het tijd om de eerste test met water te doen. De werkplaats was tijdelijk omgetoverd tot zwembad. Er waren lekkages bij naden tussen het hout zelf en bij de aansluiting tussen hout en plastic. Meer kit en rubber seal leek het probleem gedeeltelijk op te lossen. De toegankelijkheid voor onderhoud bleek echter een moeilijk probleem. Om in de bak te kunnen moest de top er af kunnen en daardoor kon niet alles dichtgekit worden. Nadat de werkplaatsvloer al heel wat vocht had moeten verduren is het grootste deel van de lekkages verholpen. Als er wordt gepompt spat er echter nog water op wat uit de bak kan lekken.

Tijdens de werkzaamheden is het grootste deel van het plastic vervangen, is ontdekt dat siliconenkit die over datum is niet uithardt, dat kinderen wel heel hard moeten pompen om bloemetjes omhoog te krijgen en nog veel meer. Maar uiteindelijk was het model af. Ongeveer tien maanden na de adviesaanvraag is de bak afgeleverd. Een project dat langer duurde dan gedacht en ingewikkelder was dan initieel voorzien, maar wel erg leerzaam. En het is natuurlijk erg mooi dat een WOT productie nu deel is van een tentoonstelling. Wellicht dat er in de toekomst meer modellen zullen volgen.

• 

Hij was al lang niet meer operationeel en begon steeds verder af te takelen: de zonnecollector gemaakt van bierflesjes, tuinslang en PVC. Er werd tijdens rondleidingen snel bij langsgelopen, dus daar moest wat aan gedaan worden. Niets was herbruikbaar van de oude collector en daarom is besloten om met de renovatie ook meteen de capaciteit te vergroten. In de opslag werden twee glasplaten gevonden van dezelfde breedte (85 cm) die tezamen een lengte van 210 cm hadden. Dat moest dus het nieuwe formaat worden. Bij de bouwmarkt bleek dat dit ideaal was, omdat 210 cm een standaard lengte voor planken bleek.

De bak werd opgebouwd uit houten platen, planken en panlatten verbonden met hoekijzers. Er is een dubbele bodem gemaakt met isolatieplaten ertussen. De gehele bak is in de grondverf gezet en afgemaakt met twee lagen schoolbordverf. De zwarte, matte kleur geeft het beste resultaat voor warmteopname.

Het volgende obstakel was het opslagsysteem. Gekozen was voor een volledig PVC systeem met zo veel en groot mogelijke buizen die verbonden werden met standaard koppelingen. De bak bleek 8 buizen van 80 mm aan te kunnen met 40 mm koppelstukken met een inhoud van ongeveer 65 liter. Dit is bijna twee keer de capaciteit van het oude systeem!

Inmiddels was het idee ontstaan om de bak volledig af te sluiten, met aan de onderkant de mogelijkheid om een plank te verwijderen en het hele opslagsysteem er uit te schuiven. Zo hoeven de glasplaten nooit te worden verwijderd, wat het risico op breken vermindert. Ironisch genoeg is één van de glasplaten gesneuveld bij het op maat snijden (er was in het verleden een stuk afgebroken en dit moest weer recht afgesneden worden). Om de 40 mm buis te bevestigen aan de 16 mm tuinslang van de douche was een serie getrompte buizen nodig om tot de juiste diameter te komen. Tegelijkertijd mocht dit niet te ver uitsteken, anders was het niet meer mogelijk om het systeem uit de bak te kunnen schuiven. Dit had als gevolg dat de slang niet vastgezet kon worden met een slangenklem vanwege ruimtegebrek. Draad snijden op een stukje pvc buis leek even de oplossing te zijn, maar de verbinding bleek niet waterdicht gemaakt te kunnen worden. Uiteindelijk is een PP slangtule gebruikt die eigenlijk niet goed te verlijmen valt met PVC.

Al met al is de vernieuwde zonnedouche net voor de T-week in gereedheid gebracht, waar hij veelvuldig door de enthousiaste cursisten en vrijwilligers gebruikt is. Daarbij werd snel duidelijk dat de verbinding van de slangtule een beetje lekt en als het water goed warm is kan de tuinslang iets zachter worden en losschieten. Dit is dus nog een verbeterpuntje voor de toekomst. Gedurende de T-week is een thermometer in de bak geïnstalleerd, welke temperaturen aangaf van 40 tot 50 °C in het zonovergoten weer waar we in verkeerden. Met een beetje koud water bijgemengd kan dus heerlijk gedoucht worden!

Nadat de zonnecollector is vervangen staat nu ook de renovatie van het bijbehorende hokje op de agenda.

On wednesday September 11 the WOT organizes an introduction evening. We will start off at 17:00 with a tour around the terrain to show everything we have at the WOT. After that, we will have dinner and you are welcome to join our projects. If you plan on coming please send a mail to wot@utwente.nl and mention whether you will join dinner. We will end the evening with a drink around the campfire.

If you cannot be there this Wednesday, that’s not a problem. You are welcome to join the next week. We meet up every Wednesday afternoon/evening to have dinner and work on projects.

The weeks after the introduction evening we will organize several activities such as a welding workshop and a scrapheap challenge. But we will tell you all about this when we have a chance to meet you!

Zondagmiddag 23 juni op het WOT-terrein, achter de Horst: Steeds meer tentjes worden opgezet, een teken dat de 42e editie van de T-week van start gaat! De WOT heeft de komende week 27 cursisten te gast, die allemaal staan te popelen om uiteenlopende technische vaardigheden te leren. Dit in samenwerking met (docenten van) het ROC van Twente, die op vrijwillige basis invulling geven aan in totaal 5 lesdagen: Metselen, houtbewerking, watervoorziening, autotechniek, metaalbewerking en elektrotechniek. De drijfveer van de cursisten om deel te nemen aan de T-week is gebaseerd op hun ambitie om op korte of langere termijn in het buitenland te gaan werken. Een kapotte auto, de waterleiding die springt, de koelkast die het begeeft. Als je in de rimboe op jezelf bent aangewezen ben je blij dat je de basisbeginselen van de techniek onder de knie hebt. Het gros van de groep cursisten bestaat uit tropenartsen in opleiding, maar ook de verpleegkundige beroepsgroep is dit jaar vertegenwoordigd.

Na een welkomstdrankje, rondleiding, maaltijd en kennismakingsspel is de kop eraf. Maandag gaat de wekker al vroeg. De helft van de groep vertrekt naar Vroomshoop, waar zij een muurtje leren metselen en een zaagbankje in elkaar zetten. De andere groep is iets dichter bij huis in Hengelo voor de les watervoorziening, waar zij onder andere voor de uitdaging worden gesteld om een douche in elkaar te zetten.

De vrijwilligers zijn ondertussen druk met allerhande klusjes, zodat het de cursisten deze week aan niets ontbreekt. Bij het avondeten wordt maaltijdsalade geserveerd en schuiven er een viertal gasten aan. Namens Stichting Medic zijn dat Ben Teule en Ids Schaafsma. Ook Henk Holtslag, samen met collega Henk Gijselhart, is van de partij. Terwijl de vrijwilligers zich over de afwas ontfermen krijgen de cursisten een avondprogramma voorgeschoteld. De gastsprekers van Stichting Medic vertellen over hun werkzaamheden: Het verzamelen, repareren en distribueren van medische apparatuur en goederen ten behoeve van gezondheidsprojecten in economisch achtergelegen gebieden. Henk Holtslag deelt op boeiende wijze zijn expertise op het gebied van watervoorziening en sanitatie, mede vanuit zijn jarenlange werkervaring in Latijns-Amerika, Azië en Afrika.

Dinsdag splitst de groep zich weer in tweeën. De ene groep gaat naar de les watervoorziening en de andere groep naar de les autotechniek in Almelo. Want hoe wissel je nu eigenlijk de band van je auto? En hoe krijg je bijvoorbeeld je auto weer aan de praat, met of zonder startkabels? Na afloop van het lesprogramma zoeken de cursisten verkoeling bij recreatiegebied Het Rutbeek. Want warm dat is het! Na een overheerlijke Mexicaanse maaltijd staat het avondprogramma in het teken van een intro-elektroles, verzorgd door WOT-lid Thom Mensink. Emmers met koud water uit onze eigen waterput gaan rond in de werkplaats, in een poging de cursisten een beetje verkoeling te bieden.

Nu de groep elkaar een beetje leert kennen worden de avonden met een drankje bij het kampvuur ook steeds gezelliger. De oogjes bij het ontbijt worden iedere dag kleiner. Op lesdag 3 gaat de groep weer uiteen voor autotechniek en metselen + houtbewerking. Na een 3-gangen Italiaans diner is er wederom een avondprogramma. Dit keer verzorgd door een aantal WOT-leden, die de cursisten alvast wegwijs maken in de vaardigheden om te kunnen lassen.

Donderdag gaan de cursisten gezamenlijk op pad voor de les elektrotechniek. De docent legt de basisconcepten uit aan de hand van toepasselijke voorbeelden; de werking van het menselijk hart of opereren in de tropen. Daarna worden enkele praktische vaardigheden geoefend, zoals het in elkaar zetten van een stekker en het zelf rekenen aan de levensduur van een batterij. De vrijwilligers zijn intussen druk in de weer om het boodschappenlijstje af te werken voor de barbecue van die avond. Het wordt een heerlijke barbecue, verzorgd door de cursisten, afgesloten met een traditionele WOT-afwas. Met de nodige drankjes, versnaperingen en muziek blijft het die avond nog lang gezellig!

De laatste lesdag staat in het teken van metaalbewerking. In groepjes wordt er gewerkt aan de verschillende onderdelen van een touwpomp. ’s Avonds is er tijd voor ontspanning. Bij restaurant Het Paradijs staat een heerlijk Indiaas buffet voor ons klaar. Na het toetje mag een groepsfoto niet ontbreken. Een aantal cursisten maakt ook van de gelegenheid gebruik om een T-week-variant ten gehore te brengen op de muziek van onze D.I.S.C.O.-WC: “T.W.E.E.K. Het is T van Tropisch, het is W van Wotter, het is E Elektrisch, het is E super Episch, het is Klaaaaar!”.
Vervolgens gaan tot in de late uurtjes de voetjes van de vloer tijdens een avondje stappen bij onder andere café Het Bolwerk, Paddy’s en de Wigwam. Het duurt zaterdag dan ook even voordat de cursisten op stoom komen voor het boren van een waterput, de laatste hand leggen aan de touwpomp, het in elkaar knutselen van een knikkerpomp, knopen leggen en onderhoud aan de auto van Hedzer en Kasper.

Na een heerlijke lunch, met dank aan Linda, worden die middag onder applaus de certificaten als bewijs van deelname uitgereikt. En daarmee kwam de T-week helaas alweer tot een einde. De T-week commissie kijkt terug op een geslaagde editie. Dank aan de cursisten voor hun enthousiasme en dank aan alle docenten, gastsprekers en vrijwilligers voor hun bijdrage om ook deze T-week weer tot een succes te maken! Op naar de 43ste editie!

Naar aanleiding van de start van een Diever bouwproject in Zuid-Afrika is er begin dit jaar ook aangevangen met de vervaardiging van een nieuw technisch rapport. De wijzigingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd staan hierin beschreven, alsmede een aantal suggesties voor verdere verbeteringen. Ook staat het TR2018 vol met handwijzingen m.b.t. het construeren en opzetten van een Diever, ter ondersteuning van de technische tekeningen.

Het rapport is hier verkrijgbaar.

Het Technical Report 2018 is geschreven door Chris Vos voor studentenvereniging Werkgroep OntwikkelingsTechnieken (WOT). Het vervangt het Technical Report 1990 door Frans Brughuis, wat een verouderde versie van de Diever 450 beschrijft.

In 2016 is er een hoop werk verzet aan het Diever prototype op het WOT testterrein; zo is de gehele transmissie inclusief lagering verbeterd, alsmede het kruilager, en zijn er verscheidene voorzieningen in de pompstang aangebracht. Dit alles staat beschreven in het TR2018. Daarnaast worden er veel mogelijke verbeteringen aangeduid: een beter vormgegeven rotor, een contragewicht ter verbetering van het opstartgedrag, makkelijker produceerbare funderingen. Er wordt zelfs een geheel nieuw Diever ontwerp gepresenteerd: een galvaniseerbare versie zonder lasverbindingen.

Wie geïnteresseerd is en zelf een Diever wil gaan bouwen, kan contact opnemen met de WOT en een tekeningenpakket verkrijgen. De WOT blijft graag betrokken bij het bouwproces en levert advies waar nodig.

De Diever 450 is een water pompende windmolen bedoeld voor watervoorziening uit diepe putten in ontwikkelingslanden. De molen is voor het grootste deel zonder geavanceerd gereedschap te bouwen en is gemakkelijk te onderhouden. Ook is ze relatief makkelijk op te zetten en te verplaatsen. De molen heeft een ashoogte van 10,5 meter. Er zijn in verscheidene landen al Dievers geconstrueerd.

Al enige tijd was het houten bovenstel van de handpomp in slechte staat. Er kon niet meer mee gepompt worden. Nadat alle onderdelen een tijd lang hebben liggen verstoffen in de werkplaats is deze zomer begonnen aan de renovatie. Het meeste hout was rot en diende vervangen te worden. Er werd besloten de pomp een iets minder kleurrijke uitstraling te geven wat betekende dat alle herbruikbare onderdelen kaal geschuurd moesten worden zodat het gebeitst kon worden. Aan de hand van de oude onderdelen en de bouwhandleiding zijn nieuwe onderdelen vervaardigd. De stalen kraan en de basisplaat konden ook wel een nieuw likje verf gebruiken. Daarvoor werd een kleur gekozen die nog het beste te omschrijven is als British Racing Green, oftewel donker groen.

Voor dit alles weer geïnstalleerd kon worden moest eerst nog de pomp zelf worden nagekeken en gemonteerd worden. De pompstang bleek niet meer compleet te zijn waarvoor nieuw stuk staf van draad werd voorzien zodat het geheel weer de juiste lengte kreeg. Installatie was de volgende stap en hiermee leek de klus geklaard.

Echter werd vrij snel duidelijk dat de pomp niet goed pompte. Het gepompte water leek weer terug te stromen de put in, zodat gepompt kon worden tot men een ons woog zonder de ontstane dorst te kunnen lessen. De pomp werd weer verwijderd en nader bestudeerd. De zuiger en voetklep waren opgesloten in een verlijmde PVC behuizing waardoor deze doorgezaagd moest worden om te kunnen inspecteren. Er bleek nogal wat zand in te zitten, maar de rubbers waren in goede staat en de voetklep en zuiger sloten goed af. Door het vuil was de zuigerklep klem komen te zitten. Dit verklaarde het niet werken van de pomp.

De klep was los gemaakt en na het zand en vuil te verwijderen is ook het gaas onder de inlaat van de pomp vervangen met een fijner gaas om te voorkomen dat de pomp weer vol zal slippen en onderdelen vast raken. De pompbehuizing werd weer dicht gemaakt met een PVC busje met daarin een koppelstuk voor de opvoerbuis geperst. De pomp is nu gemakkelijk aan de opvoerbuis te (de)monteren. Vervolgens kon de pomp weer geïnstalleerd worden.

En hij deed het! Het water was wat vies op het begin, maar dit veranderde snel. Een nadeel is wel dat de put snel leeg raakt. Of dit komt doordat de pomp te hoog hangt, of omdat de pomp simpelweg subliem is gerenoveerd en té goed werkt, is nog een punt van discussie.

Afgelopen weken is de WOT bezig geweest met groot onderhoud aan de Virya.
(Voor ons doen…) een snelle actie: met het werkweekend van 21+22 april is de molen neergehaald en op 10 juni kon deze alweer overeind gezet worden.

De molen wilde al een tijdje niet meer zo lekker op gang komen en het vermoeden bestond dat de lagers van de generator versleten waren.
Dit bleek ook het geval en ook de kruilagers waren er niet meer zo best aan toe.
Voor beide onderdelen zijn nieuwe lagers besteld en gemonteerd. Het bleek wel dat de behuizing van de kruilagers toch niet helemaal zo vervaardigd was als in het originele ontwerp en er moesten busjes gedraaid worden om alles goed te laten passen.

Voordat de werkzaamheden konden beginnen moest er eerst een giek gemaakt worden, waarmee de molen veilig naar beneden gehaald kon worden. Deze giek bestaat gewoon uit twee stalen buizen die op hun plek gehouden worden door een soort sokkels; aan de bovenkant kan er dan een staalkabel overheen lopen waaraan de constructie opgetrokken danwel neergelaten wordt. Met een tirfor kan er spanning op de kabel gezet worden. Omdat de buizen niet aan de sokkels vastzitten, is het wel zaak om de boel stabiel rechtop te houden en dus zijn er ook twee tuidraden nodig.

Omdat de molen toch gedemonteerd werd hebben we deze kans aangegrepen om een aantal kleine verbeteringen aan te brengen. Zo zijn onder andere de scharnierpunten waar de molen op rust wat mooier afgewerkt; de toren staat hierdoor steviger op zijn voeten en het monteren/demonteren is wat vereenvoudigd. Daarnaast is het kruilager aangepast zodat deze mooier in de toren past en niet meer op moertjes hoeft te rusten.
Natuurlijk heeft de Virya ook een nieuw likje verf gekregen zodat deze buiten het terrein gezien weer mooi in ’t oog springt.

De werkzaamheden zijn hiermee nog niet helemaal klaar: er moet nog een goede oplossing komen voor de stroom die de molen opwekt. Deze staat nu direct geschakeld aan een serie transistors die de elektriciteit simpelweg verstoken (dump load). Probleem is dat de weerstand hiervan werkt als een rem op de generator en daardoor start de Virya erg moeilijk op.
In vroeger tijden werd de opgewekte stroom gebruikt om een tweetal vrachtwagenaccu’s (24V) op te laden, hier werd o.a. koffie mee gezet. De accu’s zijn verwijderd omdat deze na twintig jaar toch echt wel op waren. Nu is het dus zaak om een nieuw accu-laadsysteem te installeren en een goed doel voor de energie te verzinnen: alle ideeën zijn welkom!

De Virya-3.3
De Virya-3.3 is een elektriciteitsopwekkende windmolen naar ontwerp van Adriaan Kragten (Kragten Design). Zoals de naam al zegt heeft de molen een rotordiameter van 3.3 meter, heel klein in vergelijking met windturbines die nu op de Noordzee verrijzen. De Virya is dan ook ontworpen met het oog op elektriciteitsvoorziening in ontwikkelingslanden en kan ter plekke eenvoudig gebouwd en onderhouden worden. Op het terrein van de WOT staat een demonstratiemodel, gebouwd door de toenmalige Windgroep in de periode tussen 1993 en 1997. Meer informatie: hier en hier.